Εκτενείς επιστημονικές έρευνες, έχουν αποδείξει ότι οι σκηνές βίας που βλέπουν τα παιδιά στην τηλεόραση και στα παιχνίδια στους υπολογιστές ή άλλες ηλεκτρονικές συσκευές, είναι πιθανό να επηρεάσουν τον ψυχικό τους κόσμο σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να προκαλέσουν επιθετική συμπεριφορά ή φοβίες. Υπάρχουν στοιχεία που συσχετίζουν όλο και περισσότερο σκηνές βίας στην τηλεόραση ή στα ηλεκτρονικά παιχνίδια με αυξημένη εγκληματικότητα.
Ο ρόλος των φροντιστών και του προσωπικού που διαβιούν σε δομές κλειστής παιδικής προστασίας θα χρειαστεί να βασίζεται στον έλεγχο του τι βλέπουν ή παίζουν τα παιδιά και οι έφηβοι στους υπολογιστές, DVD, βίντεο, διαδίκτυο και τηλεόραση.
Ο στόχος τους είναι να τα καθοδηγούν και προπαντός να τα βοηθούν να καταλαβαίνουν το τι βλέπουν, τοποθετώντας το στις πραγματικές του διαστάσεις. Ακόμη, είναι σημαντικό να δίνουν στο παιδί τη δυνατότητα να ασχολείται με άλλα πράγματα εκτός τηλεόρασης και παιχνιδιών, όπως για παράδειγμα ζωγραφική ή αθλητισμό.
Όπως αναφέρει ο Στέλιος Παπαθανασόπουλος, Καθηγητής Οργάνωσης και Πολιτικής των Μ.Μ.Ε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο βιβλίο του «Η βία στην ελληνική τηλεόραση, μπορούμε να πούμε ότι είναι πραγματικά δύσκολο να βρει κανείς την χρυσή τομή ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης και στη χαλιναγώγηση των εμπορικών πιέσεων που ευνοούν την αύξηση βίαιων απεικονίσεων στο σύγχρονο ηλεκτρονικό μας κόσμο, γιατί προσελκύει μεγάλα τμήματα του κοινού.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο θεατής έχει τη δυνατότητα να αλλάξει κανάλι ή να κλείσει την τηλεόραση, αν κάποια από τα προβαλλόμενα προγράμματα δεν του αρέσουν ή δεν τα επιδοκιμάζει. Λησμονούν όμως ότι τα μικρά παιδιά δεν έχουν αυτή την ικανότητα δηλαδή να κρίνουν πότε θα αλλάξουν κανάλι ή θα κλείσουν την τηλεόραση. Μπορούν, ωστόσο, να πράξουν τα παραπάνω εκείνοι που επιβλέπουν τα παιδιά μιας και αυτοί αναλαμβάνουν την ανατροφή των παιδιών και όχι η τηλεόραση. Είναι ανάγκη να μάθετε τα παιδιά και τους εφήβους τι να βλέπουν και πώς να διαχειρίζονται την τηλεόραση: να τα μάθουν να διαχωρίζουν το καλό από το κακό προβαλλόμενο πρόγραμμα
Συμπερασματικά:
Πρώτον, η βία στην τηλεόραση είναι κυρίως εισαγόμενη, οφείλεται κυρίως στις αμερικανικές σειρές που προβάλλονται στα κανάλια και στα τρέιλερ αυτών. Άρα φαίνεται αναγκαία και απαραίτητη η επίβλεψη κατά τη διάρκεια προβολής των εν λόγω προγραμμάτων.
Δεύτερον, θα λέγαμε πως η ελληνική τηλεόραση δεν είναι τόσο βίαιη. Από την άλλη πλευρά, σε συγκεκριμένες τηλεοπτικές περιόδους, ιδιαίτερα μετά τις 23.00, η ελληνική τηλεόραση είναι αρκετά βίαιη και ακόμη και αν αυτή την ώρα μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι βλέπουν κυρίως οι ενήλικες, τα πρωινά των Σαββατοκύριακων -κατεξοχήν περίοδος τηλεθέασης των παιδιών- είναι ιδιαίτερη βίαιη. Συνίσταται, επομένως, επίβλεψη και στα εν λόγω προγράμματα.
Από τη στιγμή που η τηλεόραση αποτελεί ένα «μέσο πολιτισμού» για τα παιδιά και τους εφήβους αλλά και για τους περισσότερους ανθρώπους, οι φροντιστές οφείλουν να βλέπουν τηλεόραση με τα παιδιά και να συζητούν μαζί τους γι΄ αυτά που βλέπουν. Οφείλουν να τα βοηθούν ώστε να ερμηνεύσουν τον κόσμο της τηλεόρασης.
Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο αλλά είναι κάτι περισσότερο από αναγκαίο να μάθουν τα παιδιά να παρακολουθούν προγράμματα όχι απλώς τηλεόραση.
Η βία και τα στερεότυπα δεν εξαντλούνται αποκλειστικά σε μια κατηγορία προγραμμάτων.
Απαγορεύοντας ή αποκλείοντας τα παιδιά από τα προγράμματα τηλεόρασης, χωρίς να τα βοηθούμε να ερμηνεύσουν τον κόσμο αυτής, είναι σαν τα «σπρώχνουμε» να την αναζητήσουν ακόμη περισσότερο (Παπαθανασόπουλος, 1999). Άλλωστε, ειδικά την περίοδο που διανύουμε, προβάλλονται από τη δημόσια κυρίως τηλεόραση ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως εμπειρίες μάθησης. Αυτό συμβάλλει σε μία πολύπλευρη αξιοποίηση του μέσου, καθώς φαίνεται ότι μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ψυχαγωγίας, ενημέρωσης, αλλά και εκπαίδευσης.
Ειδήσεις και κορονοϊός
Παρακάτω ακολουθούν κάποιες συστάσεις προς τους φροντιστές και το προσωπικό των δομών φιλοξενίας σχετικά με τη σωστή διαχείριση των μέσων επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σύμφωνα με το Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ:
Α) Ενημερωνόμαστε από αξιόπιστες πηγές και αποφεύγουμε την υπερβολική έκθεση στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Χρειάζεται προσοχή στο τι βλέπουν και ακούνε τα παιδιά στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο. Αν υπάρχουν τρομακτικές εικόνες στην τηλεόραση είναι απαραίτητο να μην επιτρέπουμε στα παιδιά να τις βλέπουν. Η συνεχής έκθεση σε τέτοιες εικόνες μπορεί να τρομάξει και να μπερδέψει τα παιδιά.
Β) Ο COVID-19 είναι πιθανόν να εγείρει στο τηλεοπτικό κοινό κατεξοχήν άγχη θανάτου. Βοηθάει να καθησυχάζουμε τα παιδιά, ότι τα μέτρα της Πολιτείας είναι προληπτικά, αλλά ακόμα κι αν κάποιοι νοσήσουν, οι περισσότεροι γίνονται καλά. Το να μοιραζόμαστε τα νέα μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μην αισθάνονται αποκλεισμένα, να μην φαντάζονται ότι η κατάσταση είναι χειρότερη από ό τι πραγματικά είναι και κυρίως να μην νιώθουν ενοχή κατηγορώντας τους εαυτούς τους. Το να μοιραζόμαστε -με έλεγχο, δίχως να φορτώνουμε τα παιδιά με δυσανάλογη προς τις ψυχικές τους δυνατότητες πληροφορία- δείχνει ότι τα εμπιστευόμαστε, τους δίνουμε αξία και αυτό μπορεί να ενισχύσει την ανθεκτικότητα τους, δηλαδή την ομαλή τους προσαρμογή σε τυχόν αντιξοότητες και στρεσογόνες καταστάσεις.
Αν και χρειάζεται να ενημερώνετε τα παιδιά για τις εξελίξεις (π.χ. νέα μέτρα που έχουν επιβληθεί), προστατεύστε τα από τις συνεχείς συζητήσεις για τον κορωνοϊό μέσα στις δομές που διαμένετε και από την υπερβολική πληροφόρηση μέσω της τηλεόρασης, το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κ.λπ. Μην τα αφήνετε να βλέπουν συνεχώς ειδήσεις και σχετικές εκπομπές στην τηλεόραση. Συχνά περιέχουν σκηνές που μπορεί να τα τρομάξουν και η επανάληψή τους ενδέχεται να πλήξει τον ψυχισμό τους.
